بررسی روش های ترکیبی زمین آمار در افزایش دقت طبقه بندی اقلیمی و نیز پهنه بندی عناصر اقلیمی شمال شرق ایران

متغیر های اقلیمی به یکدیگر و نیز به وضعیت سطح زمین مانند ارتفاع و پوشش گیاهی وابسته اند. این در حالی است که این متغیر ها به صورت نقطه ای در ایستگاه های هواشناسی اندازه گیری می شوند. برای انجام مطالعات محیطی و تحقیقات کشاورزی، داشتن درک صحیحی از تغییرات پیوسته مکانی و زمانی این متغیر ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. از طرفی طبقه بندی های اقلیمی به دلیل استفاده از روابط ساده و متغیر های کم از دقت بالایی برخوردار نیستند، از این رو در این تحقیق دو هدف دنبال شده است: اول اینکه از الگوریتم های زمین آمار برای درون یابی، ارزیابی و تهیه نقشه های تغییرات مکانی و زمانی متغیر های اقلیمی در شمال شرق ایران استفاده شد و آنگاه روش تورنت وایت[1] برای طبقه بندی اقلیمی انتخاب و درجه تاثیر هر متغیر اقلیمی در افزایش دقت طبقه بندی اقلیمی با استفاده از روش های چند متغیره بررسی شد. روش ها ی درون یابی در این تحقیق کریجینگ معمولی ([2]ok) ، کو کریجنگ ([3]cok)، روش وزن دهی عکس فاصله ([4]idw) و روش ([5]ked) بود. با استفاده از روش های چند متغیره (cok,ked)، وابستگی متغیر هایی مانند (تبخیر، دمای هوا، بارندگی و رطوبت نسبی) به ارتفاع به عنوان متغیر ثانویه با گام های زمانی ماهانه و سالانه مورد بررسی قرار گرفت. مقدار mse برای مقایسه نتایج مدل ها استفاده شد و نتایج متفاوتی برای هر متغیر به دست آمد. روش cok برای دمای هوا نتایج بهتری را نشان داد، در حالی که روش ked برای بارندگی نتایج دقیق تری را حاصل کرد. به عنوان مثال mse برای برای دما از روش های k، cok و ked در ماه ژانویه به ترتیب مقادیر 19/2، 004/0 و 1 ، در ماه فوریه 63/2، 005/0 و 27/1 و در ماه مارس 51/2، 004/0 و 33/1 به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که مقادیر mse از ماه مارس تا جولای افزایش می یابد، بدین معنی که استفاده از ارتفاع در این مدل برای تخمین دما در این ماه ها دقت کمتری دارد. همچنین مشاهده شد که توزیع زمانی و مکانی بارندگی نسبت به سایر متغیر های مورد مطالعه، بیشترین تاثیر پذیری را از تغییرات ارتفاع دارد. قابل ذکر است که بر اساس این تحقیق تبخیر در طول ماه های سرد از ارتفاع تاثیر می پذیرد( اکتبر تا مارس). و از میان متغیر های محیطی به ترتیب تبخیر، ارتفاع، رطوبت نسبی و بارندگی در تغییر پذیری زمانی و مکانی اقلیم در منطقه مورد مطالعه بیشترین تاثیر را دارند. دما نتایج متفاوتی بسته به شاخص اقلیمی مورد استفاده برای پهنه بندی اقلیمی حاصل کرد. email: [email protected] [1]. thornthwaite [2]. ordinary kriging [3] .co-kriging [4] .inverse distance weighted [5] .kriging with an external drift